Жөтел қашан қауіпті болуы мүмкін?

Жөтел дегеніміз не?

Жөтел — ағзаның табиғи қорғаныш рефлексі, ол тыныс жолдарын шырыштан, шаңнан, аллергендерден және басқа тітіркендіргіштерден тазартады. Ол тыныс алу жолдарындағы рецепторлардың тітіркенуінен басталады. Бұл рецепторлар сыртқы және ішкі факторларға — вирустарға, бактерияларға, химиялық заттарға, темекі түтініне немесе тіпті күйзеліс жағдайына жауап береді. Миға сигнал түскеннен кейін, ол жөтел рефлексін іске қосады — тыныс алу бұлшықеттері күрт жиырылады, нәтижесінде ауа өкпеден жоғары жылдамдықпен шығарылады да, бронхтар тазарады.

Жөтел құрғақ (шырыш бөлінбейді, тамақ тітіркенеді) немесе ылғалды (өнімді қақырық бөлінеді) болуы мүмкін. Сонымен қатар, 8 аптаға дейін созылатын жедел жөтел және 8 аптадан ұзаққа созылатын созылмалы жөтел деп те бөлінеді.

Жөтел қандай жағдайлармен байланысты?

Жөтел көптеген аурулардың белгісі болуы мүмкін — жеңілден бастап, ауыр түрлеріне дейін. Ең жиі кездесетін себептер:

• Тыныс алу жолдарының инфекциялары (суық тию, тұмау, фарингит, ларингит, бронхит, пневмония);
• Өкпенің созылмалы аурулары (демікпе, СОӨА, муковисцидоз);
• Аллергиялық реакциялар (мысалы, аллергиялық риносинусит);
• Жүрек аурулары (жиі жүрек жеткіліксіздігі);
• Асқазан-ішек жолы бұзылыстары (мысалы, гастроэзофагеалдық рефлюкс);
• Онкологиялық аурулар (соның ішінде өкпе обыры).

Қай кезде жөтел дәрігердің назарын қажет етеді?

Көп жағдайда жөтел — жоғарғы тыныс алу жолдарының инфекциясының салдары болып табылады және өздігінен өтеді. Алайда кейбір жағдайларда жөтел — ағзадағы ауыр патологиялық үдерісті білдіруі мүмкін. Төмендегі белгілердің бірі байқалса, дәрігерге шұғыл қаралу қажет:

• Жөтел ентігу сезімімен қатар жүреді;
• Қақырықта қан байқалады;
• Белгі жоғары температурамен бірге жүреді;
• Дауыс қарлығуы, кеуде тұсының ауруы немесе жөтелдің 8 аптадан артық созылуы;
• Түнде немесе таңертең жиі ұстамалы жөтел болады.

Мұндай белгілер өкпе қабынуын, бронхиалды астманы, туберкулезді немесе басқа да медициналық араласуды қажет ететін ауруларды көрсетуі мүмкін.

Жөтелді қалай емдеу керек?

Жөтелді емдеу тактикасы оның себебіне байланысты. Маңыздысы себебін емдеу (негізгі ауруды емдеу) мен симптоматикалық ем (жөтелдің өзін жеңілдету) шараларын біріктіру.
Ұсынылады:

• жеткілікті мөлшерде сұйықтық ішу;
• бөлмедегі ауаны ылғалдандырып, жиі желдету;
• тынығу және тітіркендіргіш факторлардан (темекі түтіні, шаң, суық ауа) аулақ болу.

Құрғақ жөтел кезінде жөтел рефлексін бәсеңдететін дәрілер қолданылады, ал ылғалды жөтелде — муколитикалық және қақырық шығаратын препараттар тағайындалады. Қосымша ретінде қақырықты сұйылтатын, қабынуды азайтатын және тыныс алу жолдарының табиғи қорғаныстық механизмдерін қолдайтын әсері бар өсімдік тектес дәрілерді қолдануға болады.

Қорытынды

Жөтел — суық тиюдің жиі серігі және ағзаның ең маңызды қорғаныш рефлекстерінің бірі. Алайда кей жағдайларда оның артында кәсіби емді қажет ететін аурулардың белгісі жасырынып жатуы мүмкін. Сондықтан егер жөтел ұзаққа созылса немесе күдік тудырса ауыр жағдайды өткізіп алмау үшін дәрігерге қаралу өте маңызды.