Балаларда бронхит өте жиі кездеседі және басым көпшілігінде жедел респираторлық вирустық инфекцияның бір түрі болып табылады. Бұл бронхтың қабынуы, күндіз де, түнде де жөтелмен бірге жүреді. Алдымен құрғақ жөтел пайда болады, бірнеше күннен кейін ол өнімді немесе ылғалды болады: шырыш бөлінеді, ол іріңді болуы мүмкін, бірақ бұл антибиотикалық терапияны тағайындаудың көрсеткіші болып табылмайды.

Көбінесе ауру вирустық инфекциядан басталады, оған кейіннен бактериялық инфекция қосылады - мұндай инфекция суперинфекция деп аталады. Бронхит көптеген тыныс алу жолдарының аурулары сияқты маусымдық сипатқа ие. Аурудың шыңы суық мезгілде – кеш түскен күзде-қыста-ерте көктемде болады.

Балалардағы бронхиттің даму механизмі және себептері

Балаларда бронхит жиі кездеседі -өтйкені олар тыныс алу жүйесінің құрылымдық ерекшеліктеріне және иммундық жүйенің біртіндеп қалыптасуына байланысты ауруға көбірек бейім. Тар тыныс жолдары шырыштың тұрып қалуына, инфекцияның тез таралуына ықпал етеді. Сонымен қатар, балалардың тыныс алу бұлшықеттері салыстырмалы түрде әлсіз және өкпе көлемі ересектерге қарағанда кішірек.

Бронхиттің дамуының барлық себептерін шартты түрде екі санатқа бөлуге болады: жұқпалы және жұқпалы емес. Бірінші топқа вирустар және әлдеқайда аз бактериялар, тіпті сирек - зең немесе аралас инфекциялар жатады. Бронхтардың қабынуының ең көп таралған көздері -респираторлық синцитиальды вирустар, грипп және парагрипп, аденовирустар, риновирустар. Бактериялық инфекция көбінесе ЖРВИ аясында дамиды.

Негізгі бактериялық агенттерге стрептококктар, стафилококктар, гемофильді таяқша, микоплазма және т. б. жатады. Зең инфекциясы әлдеқайда аз қосылады, әдетте біз Candida тектес зең туралы айтып отырмыз.

Инфекцияның дамуының негізгі себебі-қорғаныстың төмендеуі: сау организм инфекциялық агентпен күреседі, бірақ жергілікті немесе жалпы иммунитеттің әлсіреуімен ол өз міндеттерін нашар орындайды, нәтижесінде қабыну дамиды. Қорғанысты әлсірететін факторларға мыналар жатады:

• суық тию;
• күнделікті тағамда дәрумендердің жетіспеушілігі;
• ұзақ мерзімді антибактериалды терапия;
• жақында болған инфекциялар немесе операциялар;
• психикалық немесе физикалық шамадан тыс жүктеме;
• эмоционалды стресс және т. б.

Инфекциялық бронхиттің дамуы: инфекция ауа тамшылармен немесе тұрмыстық заттармен тарап дамиды, бала инфекция тасымалдаушысымен тығыз байланысы арқылы немесе жалпы гигиеналық заттар, ойыншықтар және т. б. арқылы инфекцияны жұқтыртады содан ауру дамиды.

Балалардағы бронхиттің инфекциялық емес себептерінің негізі - белгілі бір факторлардың уытты әсері немесе аллергия болып табылады.

Аллергиялық бронхит аллергиялық реакция аясында дамиды. Ең көп таралған аллергендер - ингаляциялық заттар — өсімдік тозаңы, үй жануарларының жүні, шаң, ұшпа химиялық заттар және т.б. Аурудың бұл түрі анамнезінде атопиялық дерматит, тағам аллергиясы, аллергиялық демікпе, диатезі бар балаларда дамуы мүмкін.

Уытты бронхит қолайсыз факторлардың әсерінен пайда болады — темекі түтіні, ауаның ластануы, химиялық заттар, құрылыс шаңы және т. б.

Балалардағы бронхиттің жіктелуі

Шығу тегі бойынша жұқпалы және жұқпалы емес (уытты немесе аллергиялық) бронхит болып бөлінеді. Даму механизмі бойынша қабыну ауруының екі түрі бар:

• Бастапқы бронхит: қабыну тікелей бронхтан басталады.
• Қайталама бронхит: қабыну - бұл басқа аурудың асқынуы (мысалы, респираторлық инфекция, тұмау, туберкулез және т.б.). Бұл жағдайда балалардың емі түбегейлі өзгеше - негізгі ауруды жоюға бағытталған болады.

Ағымның ерекшеліктері бойынша бронхит жедел және созылмалы болып жіктеледі. Жедел түрі ауыр симптомдардың пайда болуынан басталады, 4 аптаға дейін созылады. Жедел бронхитті уақтылы немесе дұрыс емдемегенде, ол созылмалы түрге ауысады, ол 2 жыл немесе одан да көп уақыт бойы жылына кемінде 12 апта симптомдардың болуымен сипатталады.

Қабыну процесінің табиғаты бойынша бронхит келесі түрлерге бөлінеді:

• катаралды;
• іріңді;
• катаралды-іріңді;
• геморрагиялық.

Тыныс алу функциясының бұзылуына байланысты обструктивті емес және обструктивті бронхитке бөлінеді. Соңғысы, бронх қуысының тарылуымен және тыныс алудың қиындауымен сипатталып, стационарлық емді қажет етуі мүмкін.

Аурудың симптомдары мен белгілері

Балалардағы бронхит белгілері қабынудың түріне байланысты. Сонымен, жедел бронхит кезінде симптомдар айқынырақ болады, ауру тез басталады. Аурудың нақты басталуы мен аяқталуы бар, ал басты айырмашылық қайтымдылығында, яғни белгілер толық сауыққаннан кейін түгелімен жоғалады. Жедел бронхиттің негізгі белгілері:

• қатты жөтел ұстамалары;
• кеудедегі ауырсыну;
• тыныс алу кезіндегі сырылдар;
• ентігу;
• бас ауруы;
• әлсіреу;
• қалтырау;
• дене температурасының жоғарылауы.

Жедел бронхит кезінде алғашқы белгілердің бірі — құрғақ жөтел. Қақырық әдетте аурудың 3-4 - ші күнінде пайда болады.
Созылмалы бронхит ұзақ уақытқа созылады және симптомдары аз. Өршу кезеңдері ремиссиямен ауысуы мүмкін. Аурудың бұл түрі шырышты қабықтың тұрақты ісінуімен сипатталады, бұл ентігуге, тыныс алудың қиындауына, ауаның жетіспеушілігіне әкеледі. Сондай-ақ, 12 апта немесе одан да көп уақыт өтпейтін жөтел болады. Өршу ЖРВИ, салқын ауа-райы немесе басқа факторларға байланысты болуы мүмкін.

Баладағы бронхиттің ауыр белгілері - бұл қатты ентігу және тыныс алу кезіне тән ысқыру тәрізді дыбыс. Егер мұндай белгілер байқалса, бронх қуысының тарылуымен сипатталатын обструктивті бронхитке күдіктенуге болады. Аурудың көріністері уақытша болуы мүмкін, олар ағза қалпына келген сайын жоғалады. Бұл тыныс алудың ауыр бұзылуымен бірге жүретіндіктен өте қауіпті. Бронх демікпесі, аллергиясы, тыныс алу жүйесінің созылмалы аурулары бар балалар обструктивті бронхитке бейім.

Кейде бронхит белгілеріне үрме жөтел деп аталатын симптом қосылады. Бұл қабыну процесіне дауыс желбезегі мен көмей қосылған кезде пайда болуы мүмкін ларинготрахеобронхит туралы айтады. Жөтел қиын түсетін қақырықпен бірге жүруі мүмкін. Ұстама жылаған кезде, суық ауамен тыныс алғанда немесе жай ғана өткір тыныс алған кезде және т. б. ушығады.

Балалар бронхитінің ерекшеліктері

Балаларда аллергиялық немесе уытты сияқты бронхит түрлері жиі кездеседі. Аурудың бұл түрлерінің белгілері әртүрлі болуы мүмкін. Бірінші жағдайда симптомдар, әдетте, аллергенмен байланыста болғаннан кейін пайда бола бастайды: өсімдік тозаңы, жануардың жүні, шаң және т. б. Әдетте жөтел құрғақ, қақырықсыз, ал дене температурасы қалыпты шекте сақталады немесе ұзақ уақыт бойы 38 °C дейін сақталады.
Уытты бронхит кезінде симптомдар ауада газдалған немесе, мысалы, темекі түтіні бар химиялық затпен байланыста болғаннан кейін дамиды. Бұл жағдайда тыныс алу қатаңдау, ал жөтел нәтижесіз болады, дене температурасы аздап көтеріледі. Бала бас айналуы туралы шағымданады.

Балалардағы бронхит диагнозы

Балаларда бронхит кезіндегі жөтел әрдайым дәрігерге баруға себеп болады, ал жоғары температурада маманның қызметін үйден алу мәні бар. Емдеуді педиатр немесе балалар пульмонологы жүргізеді.
Бастапқы қабылдау тексеруді, шағымдар мен белгілерді талдауды, қабынуды тудыратын немесе аурудың ағымын нашарлататын факторларды анықтауды қамтиды. Тексеру кезінде дәрігер кеуде қуысын тексеріп, тықылдатып тексереді, тыныс алуды тыңдайды. Алынған мәліметтерге сүйене отырып, маман алдын-ала диагноз қояды және әртүрлі диагностикалық әдістер бронхитті растауға немесе жоққа шығаруға мүмкіндік береді:

• жалпы қан, зәр анализі;
• қақырықты зерттеу — бактериологиялық, микроскопиялық;
• кеуде қуысы мүшелерінің рентгенографиясы;
• спирография;
• МРТ немесе КТ;
• өте қажет болған жағдайда диагнозды нақтылау үшін бронхоскопия және т. б.

Әдетте, балалардағы жедел бронхит диагнозы аясында дәрігердің тексеруі және зертханалық зерттеулердің нәтижелері жеткілікті.
Бұл деректер дәрігерге емдеудің оңтайлы режимін жасауға мүмкіндік береді.

Баладағы бронхитті қалай емдеуге болады

Балалардағы бронхитті емдеу сауығуға қолайлы жағдай жасаудан басталады. Дәрігердің негізгі ұсыныстары:

• төсектен тұрмай демалу режимін сақтау;
• мол түрде жылы сусын қабылдау - бұл шырыштың тұтқырлығын азайтуға, оның шығуын жеңілдетуге мүмкіндік береді;
• бөлмедегі ауаны ылғалдандыру;
• бөлмеде 18-23 °c температураны сақтау;
• бөлмені үнемі ылғалды тазалау, ауаландыру;
• жеңіл диета, баланың қалауы бойынша — сүтті-өсімдік; қатты тағамдарды, дәмдеуіштерді, ыстық тағамдар мен сусындарды шектеу.

Емдеудің негізін аурудың белгілерін жеңілдетуге бағытталған дәрілер құрайды, өйткені көп жағдайда жедел бронхиттен өздігінен және емдеусіз сауығуға болады. Баланың жағдайын жеңілдету, ауру уақытын қысқарту және асқынулардың дамуын болдырмау маңызды. Бактериялық сипаттағы бронхит антибиотиктерді қолдануды қажет етеді.

Тұмауға қарсы арнайы препараттарды қолдануды қоспағанда, вирусқа қарсы препараттардың тиімділігі дәлелденген жоқ.

Фунгицидтік немесе зеңге қарсы терапия сирек қолданылады. Бронхиттің аллергиялық түрінде антигистаминді дәрілерді (аллергияға қарсы) міндетті түрде қолдану керек. Баланы уытты бронхит кезінде аурудың басқа түрлерінен және зиянды факторлардан оқшаулау маңызды.

Сондай — ақ, аурудың барлық дерлік түрлері муколитиктерді - қақырықты кетіруді жеңілдететін дәрілерді қолдануды қамтиды. Терапияны өсімдік тектес өнімдер толықтыра алады. Мысалы, Бронхипрет^® - өткір жөтелге қарсы табиғи өсімдік тектес препарат, ол тимьян эфир майларының жоғары концентрациясына байланысты қабынуды жеңілдетуге және шырыштың бөлінуін жақсартуға көмектеседі. Оны алғашқы белгілер көрініс бергенде қолдану асқынулардың пайда болу мүмкіндігін азайтады.

Дене температурасының жоғарылауы, бұлшықеттердің ауыруы, бас ауруы, тамақтың қышуы — симптоматикалық терапияны қосуды қажет ететін аурудың көріністері. Ол үшін жергілікті тамақтың шырышты қабығына жұмсартқыштар, қызуды түсіретін және ауырсынуды басатын дәрілер тағайындалады.

Бірінші кезектегі міндет — жедел симптомдарды тоқтату. Балалардағы жедел бронхитті емдеудің негізгі курсын физиотерапия әдістерімен толықтыруға болады:

• ультра жоғары жиілікті терапия (УЖТ);
• УК- терапия;
• магнитті терапия;
• электрофорез және т. б.

Ингаляция жүргізген жөн. Оларды дәрігердің келісімімен ғана орындау керек, сонымен қатар небулайзермен терапия жүргізу қажет.

Балалардағы бронхит: сауығу болжамы және алдын-алу

Балалардағы жедел бронхит әдетте қолайлы болжамға ие. Көбінесе, аурудың жеңілдеуі 3-4 күнде пайда болады, ал 7-10-шы күні бала әдетте қалпына келеді, бірақ толық қалпына келу уақыты 3 аптаға созылуы мүмкін. Емдеуге деген сауатты көзқарас аурудың ұзақтығын қысқартуға және ықтимал асқынулардың, соның ішінде обструкцияның алдын алуға мүмкіндік береді.

Бұл ұсыныстарды сақтау арқылы балалардағы бронхиттің алдын алуға мүмкіндік бар. Баланың сау дене белсенділігін сақтау, оны нығайту, оның таза ауада жиі болуын қамтамасыз ету, бөлмесін ауаландыру маңызды. Алдын алуда теңестірілген диета үлкен рөл атқарады -дәрумендер мен микроэлементтердің жетіспеушілігіне жол бермеу керек.

Балаңыздың жұқпалы аурулармен байланысын шектеңіз, респираторлық инфекцияларды, аллергиялық және созылмалы тыныс алу жолдарының ауруларын уақтылы емдеңіз.